Asbest
Asbest kann vera ein álvarsligur heilsuvandi fyri tey, ið arbeiða við at taka niður ella gera í stand, har ið asbest er. Fært tú asbeststøv í lunguni, kanst tú verða í vanda fyri at fáa lungnakrabba ella lungahinnukrabba. Tí er tað sera umráðandi at starvsfólk, ið arbeiða har ið asbest er, eru vard móti asbeststøvi.
Tá ið eldri hús og bygningar skulu umvælast, eru ofta ivamál um hvørt hesi innihalda vandamikla evnið asbest. Høvuðsreglan í hesum sambandi er, at allir bygningar, sum eru reistir áðrenn 1990, kunnu væntast at innihalda asbest í ein ella annan mun.
Er ivamál um, hvørt talan er um tilfar við asbesti, og hetta ikki er møguligt at staðfesta, eigur tilfarið altíð at viðgerast sum um talan er um tilfar við asbesti í.
Niðanfyri er eitt vegleiðandi yvirlit yvir, hvat tilfar við asbesti í ofta eru í ymiskum rúmum. Fyri at kunna velja tað rætta tíðarskeiðið, er umráðandi at vita, nær bygningur er reistur, og nær møguligar umbyggingar ella uppíbyggingar eru gjørdar.
Vegleiðandi yvirlitið fevnir um næstan alt tilfar við asbesti í. Tó so er í nøkrum sjáldsomum førum ein møguleiki fyri, at asbest er onkra aðrastaðni eisini.
Sjáldsamt: Minni enn 10 prosent sannlíkindi fyri, at tilfarið hevur asbest í.
Ofta: Meiri enn 10 prosent sannlíkindi fyri, at tilfarið hevur asbest í.
Arbeiði við asbest
Fremjið arbeiðið støvfrítt
Arbeiðsgevarin hevur skyldu at tryggja at arbeiði, har asbest er ella møguliga er, verður framt so støvfrítt sum gjørligt, og at asbest ikki spjaðist.
Um tað verður brotið niður innandura, skal arbeiðsstaðið inndekkast við plasti, soleiðis at tað er støvtætt. Arbeiðsøkið skal hava mekaniska luftnýggjan, soleiðis at undirtrýst er í arbeiðsøkinum.
Upplæring
Arbeiðsgevarin eigur at skipa fyri at starvsfólkini fáa upplæring og leiðbeining í at arbeiða við tilfari, ið inniheldur asbest.
Asbestburturkast
Burturkast, ið inniheldur asbest, skal goymast og burturbeinast í afturlatnari, tættari innpakking, við áskrift um at asbest er í.
Støvandi asbestburturkast skal vætast.
Hvar er asbest?
Stovur og kømur
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í stovum og kømrum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Gólv, lufthiti (eternittkanalir) | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan | |
Veggir (plátur) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Loft (plátur) | Sjáldan | Sjáldan |
Baðirúm og vesi
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í baðirúmum og vesum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Gólv (magnesitt) | Sjáldan | |||
Gólv (vinyl) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Mosaikkgólv (flísalím) | Ofta | Ofta | ||
Flísar (flísalím) | Ofta | Ofta | ||
Loft (plátur) | Sjáldan | Sjáldan |
Køkur
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í køkum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Ofta | Ofta | ||
Gólv (vinyl) | Ofta | Ofta | Ofta | |
Flísar (flísalím) | Ofta | Ofta | ||
Loft (plátur) | Sjáldan | Sjáldan |
Loft
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í loftinum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Ofta | Ofta | ||
Íløt (ofta rør og tangar) (bjálving) | Ofta | Ofta | ||
Útluftingarkanalir, ljóari (eternittkanalir) | Ofta | Ofta | Ofta | Ofta |
Berandi konstruktión (asbestpapp) | Sjáldan | Sjáldan |
Kjallari
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í kjallaranum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Ofta | Ofta |
Tøknirúm
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í tøknirúminum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Rørinnleggingar (bjálving) | Ofta | Ofta | ||
Íløt (ofta rør og tangar) (bjálving) | Ofta | Ofta | ||
Útluftingarkanalir, ljóari (eternittkanalir) | Ofta | Ofta | Ofta | Ofta |
Ketlar (pakningar) | Ofta | Ofta | Ofta |
Uttandura og klimaskermur
Yvirlit yvir hvar asbest vanliga er at finna í uttandura og í klimaskermum:
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Tak (eternittskifur) | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan |
Tak (eternittbylgjuplátur) | Sjáldan | Ofta | Ofta | Sjáldan |
Tak, sternkantar (eternitt) | Ofta | Ofta | Sjáldan | |
Tak (takpapp) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Skrábretti (eternitt) | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan |
Veggir (eternitt) | Sjáldan | Ofta | Sjáldan | |
Um vindeygu og element (fleksiblar fukur) | Sjáldan | Sjáldan | ||
Frítstandandi veggir | Sjáldan | Sjáldan | Sjáldan |
Annað
Yvirlit yvir hvar asbest annars er vanliga at finna í :
Fyri 1955 | 1955-72 | 1973-80 | 1981-90 | |
Útveggir (vindstoppari) | Ofta | Ofta |